1.     بسترهای طبیعی

بسترهای طبیعی به‌طور کلی از مواد طبیعی و آلی تشکیل می‌شوند که در کشاورزی سنتی و حتی برخی از سیستم‌های کشاورزی مدرن استفاده می‌شوند. این بسترها معمولاً به‌دلیل مواد مغذی و محیط طبیعی‌تری که فراهم می‌کنند، برای گیاهان مناسب هستند.

• خاک: خاک طبیعی یکی از اصلی‌ترین بسترهای کشت است که از ترکیب مواد معدنی و آلی به‌وجود می‌آید. خاک به‌عنوان محیط رشد ریشه‌ها در بسیاری از گیاهان استفاده می‌شود و می‌تواند به‌طور طبیعی مواد مغذی لازم را فراهم کند. ویژگی‌های مهم خاک شامل بافت مناسب (ریز و درشت بودن ذرات)، قابلیت حفظ رطوبت، تهویه مناسب و غنی بودن از مواد مغذی است. خاک‌های سبک و شنی برای گیاهان با نیاز به زهکشی خوب، مانند گیاهان زینتی، مناسب هستند، در حالی که خاک‌های سنگین‌تر برای گیاهانی که نیاز به نگهداری بیشتر رطوبت دارند، مانند سبزیجات و گل‌ها، مفیدترند.
• کمپوست: کمپوست به‌عنوان یک بستر آلی برای گیاهان استفاده می‌شود که حاصل تجزیه مواد آلی مانند برگ، ساقه و فضولات حیوانی است. این ماده به‌عنوان یک بستر غنی از مواد مغذی شناخته می‌شود و به گیاهان کمک می‌کند تا به راحتی مواد معدنی و آلی را جذب کنند. کمپوست علاوه بر این که به گیاهان مواد مغذی می‌دهد، توانایی بهبود ساختار خاک را نیز دارد. این ماده به تهویه بهتر خاک کمک می‌کند و از فشرده‌شدن خاک جلوگیری می‌کند. کمپوست به‌ویژه در باغ‌های خانگی و مزارع ارگانیک کاربرد زیادی دارد.
• پیت ماس: پیت ماس یکی دیگر از بسترهای طبیعی است که از تجزیه مواد گیاهی در باتلاق‌ها به‌دست می‌آید. این ماده بسیار سبک و نرم است و قادر است مقدار زیادی آب را در خود نگهدارد. پیت ماس در اکثر گلخانه‌ها به‌عنوان یک بستر کشت برای گیاهان حساس به خشکی و گیاهانی که نیاز به محیطی با اسیدیته پایین دارند، استفاده می‌شود.
• کود حیوانی: کود حیوانی نیز به‌عنوان یکی از منابع غنی از مواد مغذی در بستر کشت استفاده می‌شود. این ماده به‌طور طبیعی از فضولات حیوانات به‌ویژه گاو، مرغ و اسب به‌دست می‌آید. کودهای حیوانی باعث غنی شدن خاک از نیتروژن، فسفر و پتاسیم می‌شوند و به بهبود ساختار خاک کمک می‌کنند. با این حال، باید به‌طور صحیح و به‌موقع از کود حیوانی استفاده شود تا از مشکلات آلودگی و بیماری‌ها جلوگیری شود.

2.     بسترهای مصنوعی

بسترهای مصنوعی در کشاورزی مدرن به‌ویژه در سیستم‌های هیدروپونیک و کشت‌های صنعتی کاربرد گسترده‌ای دارند. این بسترها به‌دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند، امکان کنترل بیشتر بر روی رشد گیاهان را فراهم می‌آورند.

• پرلیت: پرلیت یک ماده معدنی آتشفشانی است که به‌صورت دانه‌های سفید و سبک می‌آید. این ماده به‌طور طبیعی قابلیت بالایی در نگهداری آب و تهویه مناسب برای ریشه‌ها دارد. پرلیت برای گیاهانی که نیاز به زهکشی خوب دارند، مانند گیاهان گلخانه‌ای و زینتی، بسیار مناسب است. این ماده همچنین به‌دلیل سبک بودن و عدم تجمع نمک‌ها در آن، در کشت‌های هیدروپونیک بسیار محبوب است.
• ورمیکولیت: ورمیکولیت یک ماده معدنی دیگر است که در بسترهای کشت مصنوعی استفاده می‌شود. این ماده به‌ویژه برای نگهداری آب و مواد مغذی بسیار مفید است و به‌طور معمول در مخلوط با پرلیت یا دیگر مواد معدنی برای بهبود کیفیت بسترهای کشت استفاده می‌شود. ورمیکولیت قابلیت خوبی در حفظ رطوبت و تهویه مناسب دارد و می‌تواند در سیستم‌های کشت هیدروپونیک و آبیاری قطره‌ای به‌طور مؤثر استفاده شود.
• سنگ ریزه و شن: این مواد به‌طور معمول در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا کشت‌های بستر سخت استفاده می‌شوند. سنگ ریزه و شن‌ها علاوه بر اینکه به تهویه خوب ریشه‌ها کمک می‌کنند، برای گیاهانی که نیاز به زهکشی عالی دارند، مانند گیاهان خشک‌دوست، ایده‌آل هستند.

3.     بسترهای هیدروپونیک

در بسترهای هیدروپونیک، گیاهان بدون خاک رشد می‌کنند و مواد مغذی به‌طور مستقیم از محلول‌های آبی دریافت می‌شود. این سیستم‌ها در محیط‌های کنترل‌شده مانند گلخانه‌ها و کشت‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و امکان کشت گیاهان در مقیاس وسیع و با دقت بالا را فراهم می‌آورند.

• ورمیکولیت و پرلیت در هیدروپونیک: در سیستم‌های هیدروپونیک، معمولاً از ورمیکولیت و پرلیت برای ساخت بسترهای کشت استفاده می‌شود. این مواد معدنی قادر به حفظ رطوبت و فراهم کردن تهویه مناسب برای ریشه‌ها هستند، در حالی که محلول‌های مغذی در این بسترها جریان دارند و مواد مورد نیاز گیاه را تأمین می‌کنند.
• کوکوس: کوکوس که از الیاف نارگیل به‌دست می‌آید، به‌عنوان یک بستر کشت هیدروپونیک بسیار محبوب است. این ماده به‌دلیل توانایی عالی در حفظ رطوبت و تهویه خوب، برای کشت هیدروپونیک گیاهان بسیار مناسب است و به‌طور ویژه در سیستم‌های کشت آبیاری قطره‌ای کاربرد دارد.
• سیستم‌های هواکشت: در این سیستم‌ها، گیاهان به‌طور کامل در هوا رشد می‌کنند و ریشه‌ها فقط در معرض محلول‌های مغذی قرار دارند. این نوع سیستم هیدروپونیک، که به نام “هواکشت” شناخته می‌شود، از مواد خاصی مانند کوکوس و فوم‌های پلاستیکی برای حمایت از گیاهان و به‌منظور کنترل دقیق‌تر رشد استفاده می‌کند.